My nooi is in 'n nartjie, my Ouma in kaneel

'n Vriend skink nou die aand vir ons 18-jarige 'n glas Pinot Noir.  Hy vra haar wat sy proe.  Oorstelp ontvang hy haar antwoord:  Dit proe of dit te lank gelê het en stowwerig geraak het.  Goeie antwoord!  En wat ruik sy?  Ou perdesaals en dierelywe.  In die kol!

Soos die meeste van ons wat in hierdie tye 'n halfeeu slaan, begin die oë en die ore 'n bietjie oppak.  Brille en kontaklense is al lankal deel van die geselskap, maar die gehoorapparaatjie begin ook al hoe meer sy opwagting maak tussen ons.  Soms dink ek met 'n kloustrofobiese benoudheid aan Ettiene van Heerden se karakter Mario Salviati wat nie kon sien of hoor nie.  Kan jy jou die duisternis en stilte voorstel?

Ek wonder tot hoe 'n mate 'n mens se sintuie skerper raak soos wat jy ander begin verloor.  My reuksintuig is so akuut dat dit my partykeer kortwiek.  'n Slegte reuk kan so prominent tussen my sintuie uittroon dat ek nie behoorlik kan funksioneer nie.

Maar aan die ander kant maak 'n wakker neus nogal 'n kleurvolle wêreld oop vir 'n sy eienaar.  Ek is al vir jare 'n drawwer. Nie wat jy nou eintlik hardloop sou noem nie, net sommer so 'n skommeldraffie, al groetende die Oggendgebruikers van Sypaadjies.  Mense groet nogal terug.  Ek dink die meeste van ons het tog maar 'n behoefte aan vriendelike kontak, al het ons so vreeslik anoniem en saaklik geraak.

'n Drafroete word mettertyd soos 'n bekende vriendskap.  Jy weet later net waar om te trap om nie deur 'n sekere boomwortel gepootjie te word nie.  Aan watter kant van die straat om te hardloop wanneer dit koud is en en waar wanneer die wind waai.  Aan hitte kan 'n drawwer bitterlik min doen.  Dan byt jy maar vas en stop by die garage vir water.

Oor die jare bekyk ek tuine, huise en verbouings terwyl ek na my voetval luister. Vir 'n 'ruiker' bied die drafroete 'n Smartieboks.  Daar groei 'n sekere boom hier by ons wat soos Elastoplast se pleistergom ruik.  Ek stop altyd wanneer my neus jasmyn bespeur - snuffelend soos 'n hond in die bries staan ek en lekkerkry.  Ontbyte.  Eens op 'n tyd 'n pasteifabriek.  Vars broodreuke by Checkers op die hoek voor die lang bult.  Op die oomblik die Frangipanes.  Soms kom daar vars koekgeure uit 'n huis.  Die klam geur van muwwe blare terwyl die grasse nat van die vorige nag se reën teen my knieë vee.  'n Mens draf maar die stiller strate om die ergste uitlaatgasse vry te spring.

Reuke en geure ontketen soms 'n cadenza van herinneringe by my.  Soos my kinders se reuke toe hulle babatjies was.  Gesmelte plastiek herinner my aan 'n motorongeluk waarop ons afgekom het toe ek nog klein was. Lemon Creams se reuk voer my na die plaas in Namakwaland.  Ruik ek Badedas, is ek opeens oorrompel deur die luukse van die bottel wat ek vir my verjaardag in Standerd 3 gekry het.  Basilie is altyd Somer.  Tamatieranke se geur ook.  En die geur van spanspek - so half benoud en af, maar onmiskenbaar met die belofte van koel, oranje lekkerte.

Ek kom in vir 'n landing.  Terug by wyn.  Sommeliers gebruik 'n reukstel in hulle opleiding.  Dit is 'n versameling flessies met verskillende reuke om jou bewus te maak van geure sodat jy dit kan identifiseer in wyne.  As jy weet hoe 'n vyeblaar ruik, sal jy dit in sekere Sauvignon Blancs kan identifiseer.  Of potloodskerpmaaksels in 'n Cabernet Sauvignon.  Viooltjies in 'n Viognier.  Soveel dae, soveel dinge!

Manierlik of Onmanierlik. Dit, is die vraag.

Staan ek toe Saterdagoggend op met 'n swartgalligheid en 'n skuins bevoeterdheid.  Of dalk 'n swart eend, soos Breytenbach.

Ek hou sommer nog in my bed intro-, retro- en enige ander inspeksie na die oorsprong van die lae gemoedstoestand.  Die vier wenners van die inspeksie is:  die leë nes wat ek en Manlief vanjaar aandurf, die rojale porsies van die afgelope vakansie wat my dye nou effens hammerig laat voorkom en derdens, en dit hou verband met Oorsaak No 2, gisteraand se Eend met Rabarber- en Salievulsel, Polenta, Komkommerkruid met Room en Vars Tuingroente, ook sommer gestowe met Eendvet, wat.  Dit het ek nou van 'n bevlieging op 'n Vrydagaand om my geliefde ou Engelse kruieboeke uit te haal en daaruit te kook. Laaste oorsprong van die terneergedruktheid is my ontsettende seer spiere as gevolg van die eerste gymbesoek na genoemde rojale vakansie, 'n Groot Faktor. Gooi saam met hierdie Oorsake 'n skeut hormone, en jy het 'n wenner vir 'n lang gesig. Ek loop krakerig, kruppel en bebliksemd badkamer toe.

Handel toe maar soos 'n halfmasvlag my Saterdagspysenieringbestelling af en vra die Ysterman-aan't-Oefen om dit vir my af te lewer op pad na sy seeswem.  Hy't sy vrou een kyk gegee en besef hy het nie 'n keuse nie.  Of nog kasdeure gaan uit hulle skarniere kraak.  Teen hierdie tyd het ek al omtrent die hele boks All Bran op die vloer uitgemors.  Die honde het gedink dis Krismis van vooraf.  Foeitog, ook maar met min tevrede.

Met die krat bestellings op pad en die kombuis min of meer skoon, besluit ek 'n glas yskoue witwyn en iets te ete, saam met 'n bietjie son en 'n boek, gaan die bui verlig. En sommer twee spierverslappers, my maggies, genoeg gely is genoeg.

Behaaglik maak ek my tuis langs die swembad (die brakke dink natuurlik ek het die handdoek vir hulle oopgegooi).  My boek is 'n lieflike beskrywing van 'n klomp Suid-Afrikaners wat eiendom in Frankryk gekoop het, met die mooiste fotos en resepte wat my opnuut weer met 'n eetlus stem, hamdye of te not. Daar is verskeie spel-, taal- en tikfoute in die boek, maar dis 'n vriendin s'n, so ek kan nie soos normaalweg my rooi pen gaan haal en begin korregeer nie.

Ek wonder of ek moet toelaat dat die foute my genot in die boek moet beïnvloed.  Begin sommer wonder oor wanneer 'n mens moet aandring op reg of weg, en wanneer moet 'n mens net laat gaan en iets waardeer vir wat dit is. Is jy te puntenerig, boet jy baie vryheid.  Is jy te traak-my-nie-agtig, raak dinge 'n getjommel.

Ek bevind my vroeër die week in 'n gesprek oor maniere.  Spesifiek maniere wanneer iemand vir jou kom kuier.  My vriendin sê, wanneer goeie vriende kom kuier, is dit mos nie nodig om hulle by die kar/voordeur te gaan groet nie.  Hulle ken jou huis en weet mos hulle is welkom.  Ons stap weer altyd uit en gaan sê naand, en gaan groet ook weer by die kar.   En aan skottelgoed raak ek nie voor die gaste nie alreeds veilig tuis en in hulle beddens is nie.  (Om eerlik te wees, sal die bordegoeters in sommige gevalle eers die volgende middag beurt kry).   Daar's vir my iets aan om my gaste met die luukse van aansit en wegry te bederf.  Hulle moet nie eers dink aan logistiek nie.

'n Ding wat my wel onmanierlik vies maak, is wanneer gaste erg laat is.  Wat is dit met ons?  Ons kom al hoe later by plekke aan!  Die gasvrou se lipstiffie is later afgebyt en die voorgereg lê verskrompeld tussen verlepte blaartjies. Die aanwesige helfte van die gaste het al die wyn wat saam met die Verskrompeling gedrink moes word, verorber, en nou moet daar aan die Hoofgereg se wyn gepeuter word.  Seker die dat allerhande groen en pienk vingerhoedgrote sopies in plastieknagmaalglasies deesdae kopuitsteek.  Met name soos Skok, Suur en Lippe.  Te afgryslik vir 'n gedagte, laat staan woorde.

Voel my soos ek ouer word, raak ek meer verdraagsaam teenoor seker dinge, maar minder teenoor ander.  Onverdraagsaam omdat ek half voel my tydsgenote moes darem seker nou al Maniere 123 onder die knie kon kry.  Verdraagsaam omdat dit nie regtig saakmaak nie.  Dis 'n vreemde plek om jouself te bevind.

My mymering kry einde.  Dis tog net lekker om te sien jou gasheer en -vrou het moeite gedoen.  Tafel gedek, jou verwag.  Al sien julle mekaar drie keer 'n week.  En dis lekker om die volgende oggend 'n boodskap te kry dat jou gaste lekker gekuier het.  Dankie kos maar 'n paar sekondes.

Hier is die gewraakte eend.  En die veelbesproke groente, die komkommerkruid en 'n rustige foto van my tafel wat ek baie grênd laat lyk het met die nuwe manipulasiegoeters wat ek op my foon afgelaai het.

Die Dag van die Tamatie

Ek loop nou die dag die mooiste, vlesigste tamaties raak en laai terstond 'n sakkie vol in my trollie. Die Engelse kweek 'n 'Beef Tomato' wat my in so 'n goeie bui sit.  Reusagtig genoeg sodat een skyf feitlik 'n hele toebroodjie kan bedek, met verskeie saadkompartementjies wat herinner aan 'n lugfoto van die Okavangodelta.  Hulle is knoetserig en dun geskild. Onder die regte hande groei een tamatie sommer maklik tot 'n knewel van oor 'n halwe kilo.  Ek het al die voorreg gehad om die tand aan'n dik skyf daarvan, gesmeer met dubbelroom, sout en varsgemaalde swartpeper, te slaan.  Dit was amper 'n maaltyd!

Mens sukkel mos deesdae om lekker groot tamaties met genoeg vleis te kry.  Voel my die ou goedjies wat ons in die supermarkte kry, is taai van skil, suur van smaak en het maar min in die geurafdeling wat hulle kan bevorder.  Dis in elk geval ook sterk agterdogwekkend as 'n mens 'n paar in die yskas vergeet en na die vakansie ontdek dat hulle nog presies dieselfde tekstuur het as twee weke gelede.

Ja ja, 'n Boeremark IS natuurlik die beste plek om te gaan inkopies doen vir die groente- en vrugtemandjie. Maar die tyd en die geleentheid ontbreek soms, of die kop en die inkopielys verpas mekaar tussen die soektog na karsleutels en 'n gepaste rustieke mandjie om saam met die strooihoed Mark toe te dra.  En sal ons nou die hare vleg of los laat bos?  Lang rok of bermudas?  Aggenee.  Hoe op aarde kan 'n mens onthou om tamaties te koop onder sulke stres?

Terug by die mooie tamaties.  Hulle was nog effe groen, maar ek het my voorgeneem om hulle met ysere dissipline te monitor op die kombuis se vensterbank, totdat  hulle die perfekte rooi bereik het.  Die brutale waarheid is dat ek sleep aan 'n lang en ongelukkige geskiedenis van verlepte vrugte en veral tamaties wat vergeet is in die bak op die kombuistoonbank.  Dan lê hulle my daar en aankla met hulle swart kolle, verrimpelde skille, waterige sousies wat onderin die bak distileer en armadas vrugtemuggies wat om die bak wolk.  Op die ou end gaan hulle komposhoop toe saam met die geld wat ek aan hulle spandeer het.  En kom 'n paar maande later as totale wanaangepaste hibriede in my alleswit voortuin op.  Dan voel ek weer van vooraf skuldig as ek die stomme brandsiekstingeltjjies uittrek en weer eens komposhoop toe verban.  Die les is - eet die tamaties groen, of kook hulle saam met stowevleis en 'n avontuurlike speserytjie.  Maar moet onder geen omstandighede toelaat dat hulle hulle eie besluite neem nie.  Hulle gaan jou terroriseer en jou alreeds oorlaaide Suid-Afrikaanse skuldkompleks oor die rant druk.

Ewenwel.  Ek het die tamaties gevang toe hulle net mooi ryp en soet en wonderlik was.  Met groot fanfare beland hulle nou op iedere broodsny en slaai.  Ek voel soos 'n Superheldin.  Ek het die Tamatie gewen met formidabele waarnemingsvermoëns wat ek nie geweet het ek het nie.  Dalk en hopelik is dit 'n teken van een of ander vorm van wasdom wat ek bereik het.  Of (met 'n gelate sug erken), dalk maar net die rustiger pas van die afgelope Feesdae.

Want ek sien daar is alweer 'n handvol geelperskes wat knieserig in die bak lê en lyk of hulle iets onder lede het......